O analizi

Kronova bolest je hronična zapaljenska bolest creva koja zahvata bilo koji deo digestivnog trakta, od usta do anusa. Javlja se obično između 15. i 35. godine života, a uzrok nastanka još nije utvrđen. Određivanjem ASCA IgA i IgG antitela se potvrđuje prisustvo, odnosno odsustvo Kronove bolesti. Bolest ima svoja pogoršanja i smirenja, nije izlečiva ali cilj lečenja je da se kod pacijenta dovede do mirovanja bolesti bez pojave simptoma (dugotrajna remisija).

Uzorak

Serum

Kada se ispituje?

ASCA (anti-saccharomyces cerevisiae) antitela se određuju kako bi se postavila dijagnoza Kronove bolesti. Testiranje podrazumeva određivanje obe klase antitela i IgA i IgG. Dva najčešća tipa inflamatorne bolesti creva (IBD) su: Kronova bolest i ulcerozni kolitis. Ova dva oboljenja, sličnih znakova i simptoma, se teže razlikuju pa se uz određivanje ASCA antitela, traži i određivanje pANCA (anti-MPO) antitela koja su pozitivna kod ulceroznog kolitisa, a negativna kod Kronove bolesti.

Priprema

Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju.

Detaljan opis

Kronova bolesti ili regionalni enteritis spada u grupu stanja poznatih kao zapaljenske bolesti creva (Inflammatory bowel disease - IBD). Kronova bolest je hronična inflamatorna bolest creva koja može da zahvati bilo koji deo sistema organa za varenje (digestivnog trakta) od usta do anusa. Najčešće zahvata završni deo tankog creva (terminalni ileum) i uzlazni deo debelog creva (cekum). Zapaljenje nije kontinuirano raspoređeno već nasumično zahvata određene delove digestivnog trakta. Može biti zahvaćen samo 1 segment, a može biti zahvaćeno i više segmenata. Zid dela creva koji je zahvaćen inflamacijom je zadebljan i odlikuje se pojavom ulkusa (oštećenje sluznice creva) koji mogu dovesti do nastanka komplikacija poput pojave apscesa (gnojne upale) i fistula (kanalići koji predstavljaju patološku vezu između dva organa ili krvnih sudova).

Kronova bolest se može javiti u bilo kom životnom dobu, a najčešće je to između 15. i 35. godine života. Uzrok Kronove bolesti još nije utvrđen ali se smatra da stres i faktori poput genetike, pušenja, nepravilne ishrane bogate šećerima i mastima predstavljaju rizik za oboljevanje. Pretpostavka za mehanizam nastanka Kronove bolesti je prenaglašen odgovor imunskog sistema na antigene bakterijskog porekla ili antigene poreklom iz organizma pri čemu nastaju citokini (posrednici zapaljenja) koji su odgovorni za nastanak zapaljenja. Takođe, svi navedeni faktori rizika utiču i na ozbiljnost simptoma kod osoba koje su već obolele od Kronove bolesti, pa ih treba redukovati.

Kronova bolest ima progresivni i destruktivni tok, ima svoja pogoršanja i smirenja (egzacerbacije i remisije).

Budući da Kronova bolest može zahvatiti bilo koji deo digestivnog trakta, simptomi se mogu razlikovati od osobe do osobe. Mogući su i dugi periodi remisije koji se odlikuju izostankom simptoma bolesti.

Koji simptomi će da se ispolje zavisi od lokacije zahvaćene inflamacijom i od same težine upale.

Simptomi koji se najčešće javljaju su:

• Dijareja (proliv)
• Osećaj nepotpunog pražnjenja creva
• Opstipacija (zatvor)
• Bolovi u stomaku
• Grčevi u stomaku
• Krv u stolici
• Bol u predelu anusa
• Afte u ustima
• Smanjenje apetita i gubitak težine
• Povišena telesna temperatura
• Umor

Kod osoba kod kojih je zahvaćen želudac ili duodenum (dvanaestopalačno crevo) se ne ispoljavaju nikakvi simptomi. U slučaju da se uopšte ne leči, ili da se ne leči adekvatno, mogu nastati i komplikacije van digestivnog trakta, a to su: inflamacija očiju, kože, zglobova, jetre, žučnih puteva, pojava kamena u bubregu, anemija.

Vrsta anemije koja se javlja, kao jedna od najčešćih komplikacija, je sideropenična anemija. Uzrok njenog nastanka je obično nedostatak gvožđa zbog smanjene apsorpcije gvožđa u crevima koja su zahvaćena upalom ili pak dolazi do perforacije (pucanja) dela creva zahvaćenog upalom i nastaje jako krvarenje koje će dovesti do većeg gubitka gvožđa.

Postavljanje dijagnoze Kronove bolesti

Dijagnoza Kronove bolesti se postavlja na osnovu anamneze, kliničkog pregleda i odgovarajućih laboratorijskih analiza.

U kliničke preglede se ubrajaju:

• kolonoskopija
• biopsija creva
• CT skener
• magnetna rezonanca (MR)
• gastroskopija...

Definitivna potvrda dijagnoze bolesti se pre svega dobija kolonoskopijom sa ileoskopijom, odnosno pregledom sluznice debelog creva i završnog dela tankog creva. Nakon što se postavi dijagnoza, zadatak lekara je da odredi stepen inflamacije i stepen proširenosti bolesti odnosno zahvaćene segmente digestivnog trakta.

Analize koje se rade kako bi se potvrdilo postojanje Kronove bolesti:

• ASCA IgG antitela iz krvi
• ASCA IgA antitela iz kvi

Metoda određivanja antitela: ELISA

Šta znači snižena vrednost/negativan nalaz odnosno povišena vrednost/pozitivan nalaz?

Kako se leči Kronova bolest?

Kronova bolest ne može da se izleči ali cilj lečenja je da se obolela osoba uvede u dugotrajnu remisiju (mirovanje bolesti bez pojave simptoma). Postoji 5 kategorija lekova koji mogu da se primenjuju samostalno ili u kombinaciji kako bi se smanjila inflamacija koja izaziva oštećenja creva i samim tim kako bi se sprečio dalji nastanak komplikacija Kronove bolesti

Lekovi

• Aminosalicilati
• Kortikosteroidi
• Imunomodulatori i imunosupresivi
• Antibiotici (u slučaju pojave infekcije ili apscesa)
• Biološka terapija

Hirurškim putem - obolelima se predlaže da se, u slučaju potrebe, uklone oštećeni delovi creva kako bi se izbegle neke veće komplikacije, opstrukcije creva ili čak pucanje. Uglavnom se pribegava hirurškim metodama onda kada lekovi ne daju dobre rezultate. Uklanjanje dela creva može dovesti do značajnog poboljšanja i da bolest uđe u remisiju, ali isto tako uklanjanje creva dovodi do smanjene apsorpcije vitamina, masti i ostalih bitnih mikronutrijenata te se pribegava korišćenju suplementacije poput vitamina A, C, E, B12, folne kiseline, minerala - kalcijum, magnezijum, cink, selen, probiotici.

Takođe, pored lekova, pravilna ishrana i suplementacija može pomoći u kontroli Kronove bolesti. Obolelim osobama se savetuje zdrava, uravnotežena ishrana prilagođena individualnim potrebama jer nezdrava ishrana, kao i stres dovode do pogoršanja simptoma. Potrebna je konsultacija sa lekarom u vezi individualnog pristupa dijetetskom režimu kao i u vezi sa odgovarajućim suplementima koje treba uvesti.

Namirnice koje se preporučuju pacijentima sa Inflamatornim bolestima creva:

• Namirnice bogate proteinima (riba, leguminoze, soja...)
• Namirnice bogate kalijumom (kravlji sir, banane, avokado...)
• Voće, povrće, žitarice od celog zrna
• Ulja bogata omega - 3 masnim kiselinama (maslinovo, laneno, riblje, sojino)
• Čajevi, prirodni sokovi, voda i to u velikim količinama
• Probiotici - kako bi se uspostavila ravnoteža u crevnoj mikroflori

Namirnice koje treba izbegavati kod inflamatornih bolesti creva

• Mlečni proizvodi
• Gazirana pića
• Alkohol
• Kofein
• Jaja
• Kikiriki
• Začinjena i masna hrana
• Voće sa većim procentom šećera poput ananasa, grožđa, smokve, lubenice, kruške)
• Hrana bogata oksalatima (spanać, cvekla, šargarepa)

Ostale laboratorijske analize koje se rade u cilju postavljanje dijagnoze Kronove bolesti

• Krvna slika - gde može da se uoči povišen broj leukocita i trombocita, kao i anemija
• Pregled stolice na patogene - kako bi se eliminisali ostali uzroci koji mogu dovesti do pojave istih simptoma
• CRP - povišen
• Fekalni kalprotektin - U korelaciji je sa aktivnošću bolesti kod osoba koje boluju od Kronove bolesti ili ulceroznog kolitisa, pa će i kod ovih bolesti biti povišen. Takođe, bitan je u pravljenju razlike da li su simptomi koji se javljaju posledica ove dve bolesti ili posledica sindroma iritabilnog creva (kod koga nije povišen).