O analizi

Test se koristi za detekciju akutne ili skorašnje ekspozicije arsenu. Takođe se može koristiti za praćenje efektivnosti terapije.

Uzorak

Serum. EDTA puna krv. Urin, 24h urin. Kosa.

Kada se ispituje?

Ispitivanje arsena je indikovano kod sumnje na višak arsena u krvi.

Priprema

Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju.

Detaljan opis

Analizu teških metala čini grupa testova, kojima se određuje količina specifičnog, potencijalno toksičnog metala u krvi, urinu, ili kosi i drugim tkivima i telesnim tečnostima. Panel analiza koje spadaju u grupu teških metala može biti različit, varira prema zahtevima lekara i zavisi od vrste ekspozicije, a najčešće obuhvata analizu olova, žive i arsena. Drugi paneli mogu uključiti još i analizu kadmijuma, bakra ili cinka. Na lekaru je da proceni koja je vrsta ekspozicije u pitanju, na osnovu kliničke slike i simptoma koje osoba ima. Termin “teški metali” se odnosi na elemente periodičnog sistema koji se odlikuju visokom specifičnom gustinom ili metalnim osobinama. Ovi se elementi nalaze normalno svuda u našem okruženju i u upotrebi su u industriji proizvoda različite namene. Neki od njih, kao što su gvožđe, bakar, selen, molibden i cink su neophodni u malim količinama kako bi organizam normalno funkcionisao, ali u visokim koncentracijama su toksični. Visoke koncentracije teških metala mogu biti štetne po organizam i mogu zagaditi tle, vazduh, hranu, vodu i perzistirati neograničeno u životnoj sredini. Kako su izlaganja visokim koncentracijama teških metala najčešće i uzročnici oštećenja organa u kojim se deponuju, teški metali se još nazivaju i toksični metali. Znaci i simptomi koje osoba može iskusiti zavise od tipa metala, njegove forme, količine, dužine ekspozicije, vrste ekspozicije, starosti i opšteg stanja osobe. Ljudski organizam je u stanju da metaboliše male količine teških metala, ali umerene i visoke koncentracije vremenom počinju da se kumuluju u bubrezima, jetri, mozgu i kostima. Neki teški metali se smatraju karcinogenima - povećavaju rizik od razvoja raka, dok neki mogu uticati na produkciju eritrocita. Novorođenčad i mala deca su najosetljivija grupa jer izlaganje niskim i umerenim koncentrcijama može dovesti od poremećaja u fizičkom i mentalnom razvoju i trajno mogu da oštete organe i mozak. Mnogi metali se mogu preneti s majke na plod ili prilikom dojenja, na dete.

Arsen (As) postoji u mnogo netoksičnih i toksičnih formi. Toksični oblici su neorganski oblik As (+5), nešto toksičniji oblik As (+3) i njihovi, nešto manje toksični, metaboliti: monometilarsin (MMA) ili dimetilarsin (DMA). Detoksikacija se dešava u jetri u procesu oksidacije AS (+3) u As (+5), a zatim metilacije u MMA i DMA. Kao rezultat ovog procesa AS (+3) i As (+5) su nađeni u urinu za kratko vreme, nakon ingestije, dok će MMA i DMA biti dominantni u uzorku urina nakon 24h od ingestije.

Koncentracije arsena u krvi skaču za kratko vreme nakon ekspozicije, nakon čega se arsen brzo deponuje u tkiva zbog afiniteta za protein tkiva. Organizam tretira arsen kao fosfate, ugrađujući arsen svuda gde bi trebalo da budu fosfati. Arsen “nestaje” u depoe gde bi fosfati trebali biti i ekskretuje se istim klirensom kao i fosfati (poluživot u organizmu je 12 dana). Poluživot neoragnskog arsena u krvi je 4-6 sati, a poluživot metilovanih metabolita 20-30 sati. Abnormalne koncentracije arsena (veće od 12 ng/ml) indikacija su da se radi o značajnoj ekspoziciji, ali se može detektovati samo neposredno nakon ekspozicije. Arsen se može otkriti u krvi osobe i nakon više od 2 dana od ekspozicije, jer je postao integrativni deo nevaskularnog tkiva. Zato krv ne predstavlja uzorak izbora za skrining arsena, ali se koristi više za praćenje efektivnosti terapije. Urin je izborni materijal za procenu izlaganja arsenu.