O analizi

Test se koristi za određivanje koncentracije folikulostimulirajućeg hormona - FSH.

Klinički značaj je u proceni funkcije reproduktivnih organa kod muškaraca i žena, zatim u dijagnostici i praćenju poremećaja menstrualnog ciklusa, proceni plodnosti kod oba pola, kao pomoć u dijagnostici poremećaja u pubertetu (pojava preranog puberteta), za dijagnostiku i praćenje poremećaja u radu hipofize i/ili hipotalamusa.

Uzorak

Serum, heparinizirana plazma, EDTA plazma, 24h urin.

Kada se ispituje?

Ispitivanje nivoa FSH poželjno je raditi u kombinaciji sa drugim parametrima, pre svega sa LH, testosteronom, estradiolom i progesteronom. Klinički je značajno u sledećim slučajevima:

1. Ispitivanje uzroka neplodnosti kod oba pola,
2. Utvrđivanje uzroka poremećaja u menstrualnom ciklusu, poremećaja u radu polnih žlezdi (hipogonadizam),
3. Dijagnostika poremećaja povezanih sa preranim ili zakasnelim pubertetom,
4. Dijagnostika i praćenje poremećaja hipofize koji utiču na nivo FSH.

Priprema

Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju. FSH podleže dnevnim i cikličnim varijacijama. Važno napomenuti je da pojedini lekovi utiču na nivo u krvi poput oralnih kontraceptiva (snižavanjem nivoa), neki antibiotici, hemoterapeutici, lekovi i supstance steroidne strukture. Dobijeni rezultati izražavaju se u IU/L ili mIU/mL. Zavisno od metode i karakteristika testa, ali pre svega od faze menstrualnog ciklusa referentni opsezi se razlikuju. Preporučuje se tumačenje rezultata prema referentnim vrednostima uspostavljenim u samoj laboratoriji, definisanim u populaciji koja gravitira toj laboratoriji.

Detaljan opis

Folikulostimulirajući hormon FSH zajedno sa hormonom LH čini grupu hormona prednjeg režnja hipofize nazvanu gonadotropini. LH i FSH deluju na polne žlezde (jajnike i testise), stimulišući njihov rad, održavajući njihovu funkcionalnost i normalno odvijanje procesa reprodukcije. FSH je glikoprotein sačinjen od dve subjedinice, α i β. Hemijska struktura FSH igra važnu ulogu u njegovoj funkcionalnosti. Alfa subjedinica je po strukturi identična α-subjedinici LH, TSH i hCG-a, dok biološku aktivnost FSH diktira njegova β-subjedinica koja se razlikuje od β-subjedinice drugih hormona.

Sinteza i oslobađanje FSH iz hipofize je složen proces u kome učestvuju GnRH - gonadotropin oslobađajući hormon iz hipotalamusa i hormoni testosteron, estradiol i progesteron. GnRH stimuliše, a hormoni polnih žlezda inhibiraju oslobađanje FSH iz hipofize putem negativne povratne sprege.

Uloga FSH kod žena ogleda se u regulaciji menstrualnog ciklusa. Menstrualni ciklus je podeljen na dve faze - folikularnu i lutealnu, a svaka prosečno traje 14 dana. Tokom folikularne faze ciklusa, FSH stimuliše ćelije jajnika da sazrevaju kao i sintezu estradiola pomoću sistema enzima aromataza. Ovaj rast estradiola, ali i oslobađanje inhibina iz folikula uticaće na to da nivo FSH pred kraj folikularne faze polako opada, da bi naglo porastao nivo LH i otpočeo ovulaciju. FSH povećava osetljivost jajnika na delovanje LH i pucanje dominantnog folikula. Ukoliko ne dođe do oplodnje pada nivo estradiola i progesterona, dešava se menstruacija, a to je signal za skok koncentracije FSH i LH, odnosno za otpočinjanje novog menstrualnog ciklusa. Kako se približava menopauza, tako nivoi hormona jajnika opadaju zbog smanjenja funkcije jajnika, te se kod žena u menopauzi nalaze povišeni nivoi LH i FSH.

Kod muškaraca, uloga FSH ogleda se u stimulaciji Sertolijevih ćelija testisa da stvaraju spermu, a dodatno stimuliše sintezu androgen-vezujućih proteina. Tokom života muškaraca nivo FSH se održava na relativno konstantnom nivou.

Na rođenju, kod oba pola nalaze se povišeni nivoi FSH. Ti nivoi se održavaju neko kratko vreme (6 meseci kod dečaka i do 2 godine kod devojčica) da bi znatno opali i održavali se tako sve do početka puberteta, između 7 i 9 godina. Tada počinje ponovni rast FSH sa ciljem da se stimuliše funkcija polnih žlezdi, polni razvoj i otpočne pubertet, odnosno definisanje sekundarnih polnih karakteristika.