O analizi

Određivanje leukocitarne formule znači određivanje apsolutnog i relativnog broja svake subpopulacije leukocita u uzorku krvi. Određivanje leukocitarne formule se vrši u sklopu određivanja kompletne krvne slike za dijagnozu infekcija, alergija ili za praćenje efekata terapije ovih bolesti.

Uzorak

Uzorak pune krvi.

Kada se ispituje?

Kod otkrivanja uzroka abnormalnih vrednosti broja leukocita.

Priprema

Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju.

Detaljan opis

Leukociti ili bela krvna zrnca su ćelije krvi koje igraju važnu ulogu u imunskom sistemu čoveka. Pomažu u borbi protiv infekcije i imaju ulogu u zapaljenju, alergijskom odgovoru i zaštiti od kancera. U perifernoj krvi zdravih osoba cirkulišu tri vrste leukocita:

1. segmentovani granulociti (neutrofili, eozinofili i bazofili)
2. limfociti
3. monociti

Određivanje leukocitarne formule znači određivanje apsolutnog i relativnog broja svake subpopulacije leukocita u uzorku krvi. Određivanje leukocitarne formule se vrši u sklopu određivanja kompletne krvne slike.

Svaka subpopulacija izražava se kao:

• relativan broj - procenat (%)
• apsolutan broj - preračunat na ukupan broj leukocita

apsolutan broj = (ukupan broj Le x % subpopulacije)/100

Svaka od ovih subpopulacija ima drugačiju funkciju u krvi. Diferencijacija otkriva da li su ćelije prisutne u normalnim odnosima, da li broj nekih ćelija opada ili raste i da li su prisutne abnormalne ili nezrele forme ovih ćelija. Ove informacije su od velike pomoći pri postavljanju dijagnoze specifičnog oboljenja koje pogađa imunski sistem ili koštanu srž.

Leukociti nastaju od pluripotentne matične ćelije koštane srži od koje nastaju i ostale ćelije krvi. Kroz niz diferentovanja nastaje pet tipova leukocita:

• Neutrofili (NEU) - pripadaju segmentovanim granulocitima čije su granule u citoplazmi neutrofilne (boje se neutralnim bojama), po čemu su i dobili ime. Predstavljaju najveću subpopulaciju cirkulišućih leukocita. U bakterijskoj infekciji migriraju na mesto zapaljenja gde fagocituju i uništavaju bakterije produkujući reaktivna kiseonikova i azotova jedinjenja (slobodne radikale).
• Eozinofili (EOS) - pripadaju segmentovanim granulocitima čije su granule u citoplazmi eozinofilne (boje se kiselom bojom eozinom), po čemu su i dobili ime. Odgovaraju na parazitske infekcije, igraju važnu ulogu u alergijskim reakcijama i kontrolišu stepen imunološkog odgovora i inflamacije.
• Bazofili (BASO) - pripadaju segmentovanim granulocitima čije su granule u citoplazmi bazofilne (boje se baznim bojama), po čemu su i dobili ime. Predstavljaju najmanju subpopulaciju leukocita u krvi. Učestvuju u odbranu organizma od virusa, bakterija i imaju ulogu u alergijskim reakcijama.
• Limfociti (LYMPHS) - Limfociti nastaju od unipotentne matične ćeije za limfocitnu lozu i postoje u krvi i u limfnom sistemu. Podeljeni su u tri subpopulacije, ali hematološki analizatori ne vrše njihovu diferencijaciju.
• B limfociti su ćelije koje stvaraju anititela i esencijalne su za humoralni imuni odgovor. Nakon susreta sa antigenom (virusom, bakterijom itd.) B-limfociti se diferentuju u plazma ćelije koje sintetišu i luče antitela.
• T limfociti su ćelije koje svoje sazrevanje završavaju u timusu i postoji više subpopulacija T limfocita. Oni cirkulacijom iz timusa dospevaju do perifernih limfnih organa i nakon susreta sa antigenom započinju imunski odgovor.
• Prirodne ćelije ubice (engl. natural killer cells - NK ćelije) su ćelije koje direktno napadaju i ubijaju ćelije raka ili one inficirane virusom.
• Monociti (MONO) - slično neutrofilima, migriraju na mesto infekcije i fagocituju i uništavaju bakterije. Povezane su više sa hroničnim nego akutnim infekcijama i uključene su u reparaciju tkiva i druge funkcije koje uključuju imunski sisitem. Ove ćelije krvi učestvuju i u procesu aterogeneze (stvaranja aterosklerotskog plaka).

Određivanje ukupnog broja leukocita sa diferencijalnom formulom može pomoći u postavljanju dijagnoze specifičnih stanja kao što su:

• infekcije (bakterijske, virusne, gljivične ili parazitske)
• inflamacija
• alergija, astma
• imunološki poremećaji (autoimunske bolesti)
• leukemije
• mijelodisplastični sindrom
• mijeloproliferativne neoplazme
• poremećaji u produkciji leukocita u samoj kostnoj srži

Ponekad se u rezultatu leukocitarne formule mogu detektovati i nezrele forme leukocita (metamijelociti, mijelociti, promijelociti ili blasti) i tada lekar može tražiti i dodatne testove radi postavljanja dijagnoze, kao što su:

• razmaz periferne krvi
• ispitivanje punktata koštane srži