Odabrane analize
  • Gde radite analize? nađi najbolju cenu zatvori

PRL - Prolaktin

Početna / Polni hormoni

PRL - Prolaktin

  • PRL
  • O analizi

    Test se koristi za određivanje koncentracije hormona prolaktina. Prolaktin je koristan parametar u dijagnostici uzroka neplodnosti kod žena i muškaraca. Poremećaj u izlučivanju prolaktina ima veze sa poremećajem menstrualnog ciklusa, pojavom galaktoreje i prolaktinomom.

  • Uzorak

    Serum.

  • Kada se ispituje?

    Ispitivanje nivoa prolaktina u krvi korisno je kao dijagnostički parametar za:

    1. Utvrđivanje prisustva prolaktinoma - osoba može imati i poremećen nivo drugih hipofiznih hormona kao i simptome poput glavobolje i poremećaja sa vidom zbog veličine tumora
    2. Utvrđivanje razloga pojave laktacije koja nije u vezi sa dojenjem - galaktoreje
    3. Utvrđivanje uzroka neplodnosti i poremećaja menstrualnog ciklusa kod žena, kao i uzroka neplodnosti i erektilne disfunkcije kod muškaraca – prolaktin interferira sa oslobađanjem i funkcijom polnih hormona (smanjuje sintezu u polnim žlezdama, inhibira oslobađanje gonadotropina i sazrevanje folikula)
    4. Utvrđivanje prisustva drugih poremećaja povezanih sa hipofizno-hipotalamusnom osom - hipopituitarizam
    5. Praćenje terapije prolaktinoma
    6. Praćenje pacijenata na terapiji dopaminskim lekovima

  • Priprema

    Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju. Potrebno je uzorak davati tri do četiri sata nakon buđenja i u relaksiranom stanju, zbog uticaja cirkadijalnog ritma prolaktina i stresa na njegovo oslobađanje.

    Ukoliko su rezultati testa granični, preporučljivo je ponoviti testiranje u više navrata. Potrebno je smanjiti izlaganje stresu, upotrebu lekova koji povišavaju koncentraciju prolaktina, kao i fizičko vežbanje i proteinsku ishranu.

  • Detaljan opis

    Prolaktin je po strukturi peptidni hormon koji nastaje u mozgu, tačnije u prednjem režnju žlezde hipofize, smeštene u bazi lobanje. Male količine prolaktina nastaju i u limfocitima, masnom tkivu i u placenti te se mogu naći i u amnionskoj tečnosti. Osnovna fiziološka uloga prolaktina kod žena je razvoj mlečnih žlezdi i otpočinjanje i održavanje laktacije nakon porođaja. Kod muškaraca, fiziološki značaj prolaktina je nepoznat. Međutim, novija saznanja povezuju prolaktin sa značajem u regulaciji osmolalnosti krvi, reproduktivnog ponašanja, imunog odgovora i psihičkog stanja.

    Prolaktin je normalno povišen u trudnoći i tokom dojenja, kao i kod novorođenčadi, neko vreme nakon rođenja. Nakon porođaja, zavisno od toga da li žena doji ili ne, vrednosti prolaktina različito se snižavaju. Regulacija oslobađanja ovog hormona ide neurološkim putem, kada prilikom dojenja nervni impulsi stižu do centra u mozgu, koji dodatno stimuliše hipofizu da oslobađa prolaktin. S druge strane, iz hipotalamusa, dela mozga koji se nalazi direktno iznad žlezde hipofize, oslobađa se glavni inhibitor stvaranja prolaktina, a to je dopamin. Ovo je glavni vid regulacije sekrecije prolaktina pa se dopamin još naziva PIF - prolaktin inhibitorni faktor. PIF je i GABA transmiter u mozgu. Oslobađanje prolaktina stimulisano je i od strane TRH (hormona koji stimuliše oslobađanje TSH iz hipofize). Sekrecija prolaktina je pulsirajuća, najviša tokom noćnog sna. Dodatno, sekrecija prolaktina je osetljiva na stres, te ga zato nazivaju i hormonom stresa. Kod žena je važna uloga estrogena za oslobađanje prolaktina, jer oni podstiču oslobađanje u cirkulaciju.

    Najčešći razlog visoke koncentracije prolaktina u krvi je prolaktinom ili tumor hipofize koji sekretuje ovaj hormon. To je najčešći tip tumora hipofize i u većini slučajeva je benignog tipa.

    • Snižene vrednosti

    Normalno su vrednosti prolaktina i kod muškaraca i kod žena na niskom nivou.

    Snižene vrednosti najčešće ukazuju na smanjenu funkciju hipofize, ili na češće stanje nazvano “infarkt hipofize” koje se nekada dešava nakon porođaja. Glavna manifestacija je nemogućnost dojenja. Svaka trauma mozga koja oštećuje hipofizu ima uticaj na smanjenje nivoa prolaktina, ali i drugih hormona:

    • povreda glave
    • infekcija
    • neki lekovi

    Povišene vrednosti

    Povišena vrednost prolaktina je normalna tokom trudnoće i dok žena doji, kao i kod novorođenčadi neko vreme nakon rođenja, u stanju stresa, intenzivnog fizičkog vežbanja i bolnih stanja.

    Hiperprolaktinemija se sreće u sledećim patološkim stanjima:

    • Prolaktinom - tumor hipofize, kada su vrednosti prolaktina značajno visoke za razliku od vrednosti u drugim stanjima.
    • Galaktoreja
    • Sindrom policističnih jajnika, amenoreja
    • Neplodnost
    • Gubitak libida, erektilna disfunkcija kod muškaraca
    • Bolesti hipotalamusa
    • Poremećaj ishrane - anorexia nervosa
    • Hipotireoidizam
    • Bolesti jetre i bubrega
    • Prisustvo makroprolaktina - veliki kompleks sastavljen od prolaktina i imunoglobulina G koji sveukupno nema biološku aktivnost, te se smatra benignim stanjem
    • Idiopatski uzrok pojave hiperprolaktinemije
    • Upotreba nekih lekova poput nekih antihipertenziva (verapamil), antihistaminika, oralnih kontraceptiva, tricikličnih antidepresiva, lekova za neke git bolesti (H2 inhibitori), i drugi

    Napomena

    Vrednosti prolaktina zavise od upotrebljene metode i ne može se porediti rezultat iz različitih test procedura. Preporučuje se tumačenje rezultata prema referentnim vrednostima uspostavljenim u samoj laboratoriji, definisanim u populaciji koja gravitira toj laboratoriji. Nemojte interpretirati rezultate testa kao apsolutni dokaz prisustva ili odsustva nekog stanja. Rezultate testa interpretirajte zajedno sa drugim dijagnostičkim testovima kao i kliničkom slikom pacijenta.

      Literatura
    1. Stojanov M.(2004): Laboratorijska endokrinologija, IGP Excelsior, Beograd, 31-44.
    2. Demers LM, Vance ML: Pituitary function. In Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Fourth edition. Edited by CA Burtis, ER Ashwood, DE Bruns. St. Louis, Elsevier Saunders Company, 2006, pp 1976-1981.
    3. Schoft C, Schofl-Siegert B, Hinrich Karstens J, et al: Falsely low serum prolactin in two cases of invasive macroprolactinoma. Pituitary 2002;5:261-265.
    4. Casaneuva FF, Molitch ME, Schlecte JA, et al: Guidelines of the Pituitary Society for the diagnosis and management of prolactinomas. Clin Endocrinol 2006;65:265-273.
    5. Melmed S, Casanueva FF, Hoffman AR, et al: Diagnosis and treatment of hyperprolactinemia: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab 2011 Feb;96(2):273-288.
    6. Gremida, A. and Lin, J. Prolactin. Medscape Reference [On-line]. Dostupno online na http://emedicine.medscape.com/article/2089400-overview#showall, kroz http://emedicine.medscape.com. Pristupljeno februar 2019.
    7. https://labtestsonline.org/tests/prolactin, pristupljeno april 2019.
    8. Prolactin: Structure, Function, and Regulation of Secretion. Marc E. Freeman, Béla Kanyicska, Anna Lerant,György Nagy.10 JAN 2000, https://doi.org/10.1152/physrev.2000.80.4.1523.
    9. Gibney J, Smith TP, McKenna TJ: Clinical relevance of macro-prolactin. Clin Endocrinol 2005 Jun;62:633-643.

Sanja Milutinović, diplomirani farmaceut - medicinski biohemičar

Rođena 1989. godine u Paraćinu. Diplomirala je na Farmaceutskom fakultetu u Beogradu na smeru magistar farmacije-medicinski biohemičar 2013 godine. Dobitnik je nagrade prof. dr Ivan Berkeš kao najbolji student magistar farmacije–medicinski biohemičar u školskoj 2012/2013 godini. Nakon položenog državnog ispita započinje radni odnos u odeljenju za laboratorijsku dijagnostiku Doma zdravlja Kuršumlija 2015.godine. Trenutno je načelnik laboratorijske dijagnostike Doma zdravlja Kuršumlija.