O analizi

Malarija je tropska bolest koju izaziva parazit iz roda Plasmodium. Ova bolest se prenosi sa čoveka na čoveka ubodom zaraženih ženki komaraca iz roda Anopheles. Malarija mora brzo da se dijagnostikuje da bi se na vreme započelo lečenje pacijenta i da bi se preveniralo dalje širenje infekcije u okolini tako što bi zaražena osoba bila izložena ujedima komaraca koji bi bolest preneli na drugu osobu. Laboratorijska dijagnostika malarije se vrši na nekoliko načina: mikroskopiranjem, brzim antigenskim testovima za detekciju antigena, molekularnom dijagnostikom (PCR testovi) i detekcijom antitela IgG klase.

Uzorak

Krv ili serum.

Kada se ispituje?

Kod sumnje na bolest malariju.

Priprema

Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju.

Detaljan opis

Malarija je tropska bolest koju izaziva parazit iz roda Plasmodium. Postoji pet vrsta parazita malarije koji izazivaju bolest kod ljudi: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae i Plasmodium knowlesi. Ova bolest se prenosi sa čoveka na čoveka ubodom zaraženih ženki komaraca iz roda Anopheles. Malariju ne prenose druge vrste komaraca, već samo ženke iz roda Anopheles. I ljudi i komarci su domaćini ovom parazitu. Ubodom komarca u čovekov organizam unose se paraziti. Parazit raste i razmnožava se u ćelijama jetre i crvenim krvnim zrncima. Dolazi do prsnuća crvenih krvnih zrnaca i izlaska parazita koji inficiraju nova crvena krvna zrnca.Ženka komarca se hrani krvlju zaraženog čoveka i u sebe unosi parazit. Dalje dolazi do razvoja parazita unutar komarca i prelaska u pljuvačne žlezde. Kada komarac naredni put ujede novu, zdravu osobu, iz pljuvačke komarca dolazi do prenosa parazita u krv novog ljudskog domaćina.

S obzirom da se paraziti nalaze u crvenim krvnim zrncima koji su sastavni deo krvi, malarija se može preneti putem transfuzije krvi, transplantacije organa ili deljenjem inficiranih špriceva i igala. Takođe se može preneti sa majke na dete u toku trudnoće ili u toku porođaja.Malarija se ne može preneti sa osobe na osobu kapljičnim putem (kijanjem, kašljanjem), niti se može preneti neposrednim kontaktom sa zaraženom osobom, a takođe se ne može preneti ni seksualnim putem. Plasmodium knowlesi je vrsta koja prirodno inficira makaki majmune, pa se ova infekcija može preneti sa majmuna na ljude.

Najveći broj zaraženih u našoj zemlji čine turisti i imigranti koji su putovali u zemlje gde se malarija lako prenosi, a to su Afrika, južna i jugoistočna Azija, delovi centralne i južne Amerike, Karibi, Bliski istok i Okeanija.

Nakon uboda komaraca dolazi do pojave simptoma bolesti nakon 7 do 30 dana. Kod infekcije sa Plasmodium falciparum simptomi se mogu javiti i ranije, a kod infekcije sa Plasmodium malariae simptomi se mogu javiti i nakon 30 dana, ponekad čak i nakon decenije. Ukoliko turisti radi preveniranja bolesti uzimaju antimalarike (lekove za lečenje malarije), može doći do odlaganja pojave prvih simptoma, od nekoliko nedelja do nekoliko meseci. Iz ovog razloga se preporučuje da turisti koji se vraćaju iz područja gde su se mogli inficirati parazitom u toku narednih godinu dana obaveste lekara o putovanju ukoliko se neki od simptoma ispolje. P. vivax i P. ovale mogu u ćelijama jetre formirati uspavane forme koje mogu nakon nekoliko meseci ili godina da pređu u aktivne oblike i ponovo izazovu pojavu bolesti.

Malarija je izlečiva bolest ukoliko se na vreme prepozna i adekvatno leči. Osobe sa oslabljenim imunitetom, deca i trudnice skloniji su razvijanju težih oblika bolesti koje mogu imati smrtni ishod. Međutim, osobe koje boluju od srpaste anemije (bolest crvenih krvnih zrnaca) su otporne na malariju. Osobe kod kojih postoji odsustvo Duffy antigena na crvenim krvnim zrncima (određena vrsta proteina koja se nalazi na crvenim krvnim zrncima) u izvesnoj meri su zaštićene od infekcije sa P. vivax, dok stanovnici malaričnih područja stiču imunitet.

Malarija može biti nekomplikovana i komplikovana. Simptomi infekcije mogu biti veoma različiti, uključujući veoma blage do ozbiljnih simptoma.Najveći broj slučajeva infekcije se klasifikuje kao nekomplikovan. Simptomi su slični simptomima gripa, a to su:

• groznica
• jeza
• drhtavica
• preznojavanje
• glavobolja
• bolovi u mišićima i umor,

a mogu se javiti i mučnina, povraćanje i dijareja. Malarija može izazvati anemiju (malokrvnost) i žuticu (žutu prebojenost kože i beonjača očiju). Ukoliko se ne započne na vreme sa lečenjem, infekcija može izazvati oštećenje bubrega, mentalnu konfuziju, komu i smrt. Komplikovana malarija je hitno medicinsko stanje. Kod komplikovane malarije dolazi do ozbiljnijih oštećenja organa i poremećaja u metabolizmu.

Malarija mora brzo da se dijagnostikuje da bi se na vreme započelo lečenje pacijenta i da bi se preveniralo dalje širenje infekcije u okolini tako što bi zaražena osoba bila izložena ujedima komaraca koji bi bolest preneli na drugu osobu. Iz ovog razloga inficirana osoba mora od sutona do zore da bude u prostoriji gde na prozorima i vratima postoje mreže koje sprečavaju ulazak komaraca.

Pre početka lečenja potrebno je laboratorijski potvrditi prisustvo infekcije. Potvrda infekcije se može izvesti na više načina:

1. Mikroskopska dijagnostika:

Mikroskopski pregled tankog razmaza krvi i guste kapi krvi je zlatni standard za laboratorijsku potvrdu malarije. Uzima se krv pacijenta i na mikroskopskoj pločici se izrađuju tanki razmaz i gusta kap koji se boje i posmatraju pod mikroskopom. Mikroskopskim pregledom je omogućeno uočavanje i razlikovanje vrsta parazita malarije. Takođe, može se izračunati udeo zaraženih crvenih krvnih zrnaca u kojima se nalazi parazit. Ovo je metoda izbora za praćenje odgovora na terapiju.

2. Detekcija antigena (Rapid Diagnostic Tests, RDTs)

Brzi dijagnostički testovi su korisni u situacijama gde mikroskopska dijagnostika i molekularne metode (PCR) nisu dostupne. Antigeni su delovi parazita, delovi zaraženih crvenih krvnih zrnaca ili proteini koje proizvode paraziti i njihovim dokazivanjem se potvrđuje dijagnoza malarije. Ovi testovi izgledaju kao plastične mini kasete u kojima se nalaze odgovarajuća polja gde se može kapnuti uzorak krvi. Ispod spoljašnje plastične kasete nalaze se hemikalije koje reaguju sa uzorkom krvi ukoliko su prisutni paraziti malarije. Ako je rezultat pozitivan, nakon 15 minuta pojaviće se traka na odgovarajućem mestu (prozorčiću) na plastičnoj kaseti.

3. Molekularna dijagnostika – PCR

PCR tehnika se koristi za detekciju prisustva parazita u krvi i za određivanje vrste parazita malarije. Ovom tehnikom je omogućeno prepoznavanje DNK različitih vrsta parazita, što omogućava dokazivanje vrste parazita malarije ili prisustvo mešane infekcije sa više vrsta parazita. Molekularna dijagnostika je praktično jedini način da se potencijalno fatalna P. knowlesi razlikuje od ostalih vrsta. Visoka osetljivost ove tehnike omogućava dokazivanje prisustva parazita kod pacijenata koji su započeli terapiju pre lekarskog pregleda i dijagnostike.

4. Serologija - detekcija antitela IgG

Od pacijenata se uzima uzorak krvi iz vene koji se u laboratoriji obrađuje radi dobijanja seruma. U serumu se određuju antitela IgG klase protiv parazita malarije. Potrebno je vreme za razvoj antitela u organizmu, pa se ovim testom ne može dokazati trenutna infekcija, već se može dokazati ranija infekcija ili susret sa parazitom.