Odabrane analize
  • Gde radite analize? nađi najbolju cenu zatvori

Slobodni testosteron

Početna / Polni hormoni

Slobodni testosteron

  • Free T
  • FRTST
Cena u privatnim laboratorijama za Slobodni testosteron je od 800 - 1600 din.
  • O analizi

    Test se koristi za određivanje slobodne frakcije androgenog hormona testosterona. Klinički značaj ovog parametra je u pomoći pri dijagnostici blagog hipogonadizma (sa normalnim ili graničnim nivoom ukupnog testosterona), pri dijagnostici poremećaja povezanih sa niskim koncentracijama SHBG (nasledne abnormalnosti, bolesti jetre, sistemske bolesti), praćenje antiandrogene terapije, pomoć pri dijagnostici uzroka hiperandrogenizma kod žena.

  • Uzorak

    Serum.

  • Kada se ispituje?

    Klinički značaj ispitivanja nivoa slobodnog testosterona zajedno sa drugim hormonima, pre svega ukupnim testosteronom i SHBG-ima, je u sledećem:

    • Dijagnostika uzroka blagog hipogonadizma (praćen niskim ili normalnim koncentracijama ukupnog testosterona, a normalnim nivoima LH), pomoć pri dijagnostici i praćenju stanja poput erektilne disfunkcije, neplodnosti, ginekomastije, smanjenja mišićne i koštane mase, testikularnih i adrenalnih tumora kod muškaraca.
    • Procena androgenog statusa hormona kod muškaraca u stanjima u kojima dolazi do promena u nivou SHBG (tretman kortikosteroidima i estrogenom, nasledne abnormalnosti u sintezi SHBG, bolesti jetre, sistemske bolesti) i kada je određivanje nivoa ukupnog testosterona nedovoljan pokazatelj uzroka poremećaja.
    • Dijagnostika uzroka amenoreje, neplodnosti, sindroma policističnih jajnika, pojave maljavosti muškog tipa kod žena (povezanost sa insulinskom rezistencijom, niskim vrednostima SHGB-a i visokim vrednostima free-testosterona)
    • Procena cirkulišućeg i funkcionalnog testosterona kod pojave preranog puberteta kod dečaka
    • Praćenje antiandrogene terapije kod muškaraca i žena

  • Priprema

    Test ne zahteva posebnu pripremu pre odlaska u laboratoriju.

    Free testosteron kao i ukupni testosteron podleže dnevnim varijacijama. Kod pacijenata koji imaju poremećaj funkcije jetre i bubrega (ciroza jetre, nefrotski sindrom) može doći do promene u nivou free testosterona zavisno od nivoa SHBG-a. Važno je napomenuti da pojedini lekovi utiču na nivo free T u krvi: estrogena terapija i kortikosteroidi menjaju nivo SHBG-a u pravcu povećane sinteze i promenljivosti raspoloživih veznih mesta za testosteron. Kod pacijenata sa kancerom prostate u upotrebi su lekovi koji snižavaju nivo testosterona.

  • Detaljan opis

    Testosteron spada u grupu muških polnih hormona - androgena. Steroidne je strukture. Kod muškaraca se sintetiše u Lajdigovim ćelijama testisa gde predstavlja dominantni polni hormon. Kod žena, dominantni polni hormoni su estrogeni, ali se sintetiše i testosteron i to u količini od 5 do 10% ukupne količine kod muškog pola. Sinteza testosterona i drugih androgena kod žena dešava se u nadbubrežnim žlezdama i minimalno u jajnicima. Biosinteza testosterona započinje mobilizacijom holesterol-estara iz depoa u citoplazmu Lajdigovih ćelija (ili drugih testosteron sintetišućih ćelija) i njegovim prevođenjem u pregnenolon. Delovanjem sistema enzima iz grupe dehidrogenaza i hidrolaza nastaju intermedijeri DHEAS i androstendion, iz kojih finalno nastaje testosteron. Međutim, on nije biološki najmoćniji androgen. Tek prevođenjem testosterona u dihidrotestosteron - DHT delovanjem 5α-reduktaze (u tkivu kože i prostate) nastaje puno androgeno delovanje na ciljna tkiva. Sam proces sinteze androgena regulisan je hormonima hipotalamusno – hipofizne ose, konkretno delovanjem LH na Lajdigove ćelije, te porast testosterona deluje negativno na oslobađanje LH iz hipofize.

    U cirkulaciji testosteron i DHT nalaze se vezani za transportne proteine: SHBG (transportni protein za polne hormone) i albumin. Slobodno je 2-3% ukupne količine. Biološki aktivan oblik testosterona je onaj vezan za albumin (slabe vodonične veze) i slobodan testosteron, dok SHBG-vezan testosteron predstavlja cirkulišući depo. Slobodan testosteron se vezuje za specifične androgene receptore na ćelijama ciljnih tkiva (testisa, mišića, kostiju, itd.) i tako ostvaruje svoju ulogu u polnom razvoju individue.

    Uloga testosterona kod muškaraca je u sledećem:

    • Razvoj primarnih polnih karakteristika - razvoj polnog organa, sazrevanje sperme
    • Razvoj sekundarnih polnih karakteristika - maljavost, porast, raspored i održavanje mišićne mase, karakteristična koštana masa, raspored masnog tkiva, mutiranje glasa - pojava dubokog glasa, seksualni nagon

    Kod žena testosteron služi kao depo za sintezu estrogena.

    • Tvoji rezultati su van referentnih vrednosti?

    Saznaj u roku od 4h šta to znači!

    Pokreni tumačenje laboratorijskih nalaza
    Napomena

    Koncentracije free testosterona određene testovima različitih proizvođača mogu varirati zbog razlika u metodama i specifičnosti testova. Zavisno od metode i karakteristika testa referentni opsezi se razlikuju. Preporučuje se tumačenje rezultata prema referentnim vrednostima uspostavljenim u samoj laboratoriji definisanim u populaciji koja gravitira toj laboratoriji. U tumačenju rezultata uzimati u obzir dnevne varijacije testosterona kod muškaraca.

    Nemojte interpretirati rezultate testa kao apsolutni dokaz prisustva ili odsustva nekog stanja. Rezultate testa interpretirajte zajedno sa drugim dijagnostičkim testovima kao i kliničkom slikom pacijenta. Poželjno je da određivanje koncentracije free testosterona prate testovi poput SHBG i ukupnog testosterona kako bi se stekla odgovarajuća slika stanja.

      Literatura
    1. Stojanov M.(2004): Laboratorijska endokrinologija, IGP Excelsior, Beograd, 183-196
    2. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Edited by CA Burtis, ER Ashwood, DE Bruns. St. Louis, MO. Elsevier Saunders, 2012.
    3. Tietz NW. Clinical Guide To Laboratory Tests. 3rd ed. Philadelphia, Pa: WB Saunders Co, 1995:216
    4. W. Rosner, R.J. Auchus, R. Azziz, et al. Position statement: utility, limitations, and pitfalls in measuring testosterone: an endocrine society position statement. J Clin Endocrinol Metabolism, 92 (2007), Pp. 405–413.
    5. Manni A, Pardridge WM, Cefalu W, et al: Bioavailability of albumin-bound testosterone. J Clin Endocrinol Metab 1985;61:705.
    6. Swerdloff RS, Wang C. The testis and male hypogonadism, infertility, and sexual dysfunction. In: Goldman L, Schafer AI, eds. Goldman-Cecil Medicine. 25th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2016:chap 234.
    7. Rey RA, Josso N. Diagnosis and treatment of disorders of sexual development. In: Jameson JL, De Groot LJ, de Kretser DM, et al, eds. Endocrinology: Adult and Pediatric. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2016:chap 119.
    8. New MI, Josso N: Disorders of gonadal differentiation and congenital adrenal hyperplasia. Endocrinol Metab Clin North Am 1988;17:339-366.
    9. Dumesic DA: Hyperandrogenic anovulation: a new view of polycystic ovary syndrome. Postgrad Obstet Gynecol 1995 June;15(13).
    10. Morley JE, Perry HM 3rd: Androgen deficiency in aging men: role of testosterone replacement therapy. J Lab Clin Med 2000; 135:370-378.

Sanja Milutinović, diplomirani farmaceut - medicinski biohemičar

Rođena 1989. godine u Paraćinu. Diplomirala je na Farmaceutskom fakultetu u Beogradu na smeru magistar farmacije-medicinski biohemičar 2013 godine. Dobitnik je nagrade prof. dr Ivan Berkeš kao najbolji student magistar farmacije–medicinski biohemičar u školskoj 2012/2013 godini. Nakon položenog državnog ispita započinje radni odnos u odeljenju za laboratorijsku dijagnostiku Doma zdravlja Kuršumlija 2015.godine. Trenutno je načelnik laboratorijske dijagnostike Doma zdravlja Kuršumlija.