O analizi

Analizom semene tečnosti se dobija uvid u funkcionalnost spermatozoida i predstavlja primarnu analizu u postavljanju dijagnoze infertiliteta (neplodnosti).

Uzorak

Ejakulat (semena tečnost).

Kada se ispituje?

Kod sumnje na postojanje neplodnosti.

Priprema

Uzorak se obično uzima u laboratoriji, putem masturbacije i ejakulacije u sterilnu posudicu. Ne smeju se upotrebljavati kondomi jer sadrže lubrikante koji imaju spermicidno delovanje.

Apstinencija od ejakulacije pre uzimanja uzorka mora biti od 2 do 5 dana, budući da se u uzorku nakon apstinencije kraće od 2 dana, može naći manji broj spermatozoida, a nakon apstinencije duže od 5 dana, opada njihova pokretljivost. Bitno je uzeti ceo ejakulat jer prvi mlaz sadrži najveću koncentraciju spermatozoida.

Uzorak se može doneti u laboratoriju od kuće, ali je nužno da to bude u okviru jednog sata od ejakulacije. Takođe, potrebno je paziti na održavanje telesne temperature uzorka, što je najlakše učiniti tako što se transportuje u unutrašnjem džepu kaputa ili u džepu košulje.

Detaljan opis

Spermogram podrazumeva proceduru analize semene tečnosti i najčešće se radi da bi se proverila funkcionalnost spermatozoida, pre svega u svrhu postavljanja dijagnoze neplodnosti. Dijagnoza neplodnosti zahteva analizu barem dva uzorka semene tečnosti, jer su varijacije u rezultatima kod iste osobe velike i na njih utiču različite pojave i navike ljudi (nošenje uskog donjeg rublja ili pantalona, učestalo pušenje, uzimanje alkohola, lekova, hormonskih preparata i dr.)

Analiza spermograma podrazumeva makroskopsku i mikroskopsku analizu.

Makroskopska analiza podrazumeva opis:

• izgleda,
• likvefakcije (enzimi iz prostate rastvaraju semenu tečnost koja se po ejakulaciji odmah zgusne zbog prisustva faktora zgrušavanja),
• viskoziteta (“lepljivost semene tečnosti”),
• volumena ,
• pH vrednosti.

Normalan uzorak semene tečnosti je bele, sivkasto-bele boje, sa normalnom likvefakcijom od 10 do 30 minuta. Viskozitet se odnosi na procenu gustine semene tečnosti, odnosno lepljivosti, koja se prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji (WHO - World health organisation) opisuje kod normalnog uzorka kao viseća nit dužine 1,5 cm koja se održava najduže 20 sekundi. Normalan volumen varira prema različitim kriterijumima zdravstvenih ustanova, a prema Svetskoj Zdravstvenoj Orgnizaciji iznosi između 1,5 do 10 ml. Najčešće prihvatljive vrednosti volumena su između 2 i 6 ml. Vrednost pH u normalnim uslovima je blago alkalna i iznosi između 7.2 i 8.0.

Mikroskopska analiza podrazumeva određivanje:

• pokretljivosti,
• aglutinacije,
• koncentracije,
• morfološki opis,
• procenu vitalnosti,
• opisivanje prisustva ostalih ćelija u ejakulatu.

Prema proceni pokretljivosti sprematozoidi se kategorizuju od nepokretnih do brzo pokretnih (progresivnih) i to na broj od 100 spermatozoida. Pripijanje, prijanjanje spermatozoida jednih uz druge (ili drugačije: aglutinacija spermatozoida) opisuje njihovu sposobnost da zadrže pravolinijsko kretanje, kako bi stigli neometano do jajne ćelije.

Na osnovu morfoloških osobina spermatozoida se dobija značajan uvid u proceni plodnosti muškarca. Spermatozoidi normalnog izgleda imaju ovalnu glavu, jednostruki rep koji je 7 do 15 puta duži od glave, ravnog oblika i ne mogu se opisati nikakve anomalije repa, glave i sredine. Postoji kategorizacija spermatozoida prema morfološkim osobinama:

• normalni,
• spermatozoidi sa anomalijama glave,
• spermatozoidi sa anomalijama vrata,
• spermatozoidi sa anomalijama repa,
• nezreli spermatozoidi.

Procena vitalnosti se prati nakon bojenja preparata spermatozoida eozinom, koji ulazi u mrtve ćelije spermatozoida i omogućava da se izvrši razlika između živih i mrtvih spermatozoida.

Ejakulat sadrži i ćelije koje nisu spermatozoidi kao što su ćelije iz uretre, ćelije iz kojih nastaju spermatozoidi, bela krvna zrnca, razni mikroorganizmi i njihovo prisustvo govori o prisustvu infekcije ili stanja koja mogu menjati funkcionalnost spermatozoida.

Odstupanja od normalnih vrednosti

Za svaki parameter iz analize semene tečnosti postoje granice koje definišu normalan ejakulat, ali najčešće korišćeni parametar je broj spermatozoida, odnosno koncentrcija. Neplodnim se smatraju oni muškarci koji imaju broj spermatozoida manji od 5 miliona/ml. Vrednosti donje granice koncentracije spermatozoida potrebnih za prirodno začeće su pomerene, prema WHO (SZO), sa 20 mil. na 40 mil/ml.